10 soruda reflü problemi
Her gece öksürük krizleri yaşayıp hersabaha boğazda yanma, ağzınıza acı su gelmesi gibi şikâyetlerle uyanıyorsanız…Ses kısıklığı, sesinizde çatallanma, göğsünüzde ağrı, midenizde ekşime ve kaynamalardanyakınıyorsanız bunların reflüden işareti olabileceği aklınızda olsun. “Özafagus reflüsü”ne yakalananlarınsayısında müthiş bir artış var. Böyle giderse birkaç yıl içinde her iki kişidenbiri reflü hastası olacak. Bu yazı reflü konusundaki sorularınızı yanıtlamak amacıyla hazırlandı.
SORU 1: Reflü nedir?
Sağlam bir sindirim sisteminiz varsayemek borunuzdan mideye geçen gıdaların yemek borusuna yeniden geri dönmesi,yani “geriye kaçak oluşması” ihtimali mümkün değil. Reflü sözcüğü bu “geriyekaçak” halinin mevcudiyetinde kullanılıyor. Asit yapıdaki mide muhtevasınınyemek borusuna kaçması bir dizi probleme yol açıyor. Bu problemlerin önemsizide var, önemlisi de.
SORU 2: Neden önemli?
“Yemek borusu/mide bileşkesindekikapak yapısının” şu veya bu şekilde bozulması ve “asidik” mide muhtevasınınyemek borusuna geri kaçması durumunda asit kaçağı yemek borusunda herhangi birhasar yapmamış, yemek borusunun içine döşeyen anatomik yapıda “erozyon” adı verilen yaralara yolaçmamışsa sorun daha hafif sıyrıklarla seyredecek demektir! Bunlarda ciddi birkomplikasyon da beklenmez. Kansere dönüşüm riski son derece düşüktür. Eğer asittahrişi yemek borusunda yaralanmaya yol açmış yani “Eroziv Reflü Hastalığı”oluşmuşsa bu tahribat tedavi edilmediği sürece ciddi yakınmalara orta ve uzunvadede kansere kadar gidebilen problemlere yol açar. Çok daha tehlikeli olanıise yemek borusunun midede birleşme yerine yakın alanlarda ortaya çıkan “barrett özofagus” durumudur ki bu durum“kanser” riskiyle birliktedir.
SORU 3: Sorun neden yaygınlaşıyor?
Reflü hastalığının yaygınlaşmasınınpek çok nedeni var. Karın içi basıncı artınca reflü olasılığı da artıyor.Örneğin hamilelikte reflü ihtimalinormalden daha yüksek. Son yıllarda salgın haline gelen “göbeklenme” veya “karın bölgesinden kilo alma” da reflü sorununuyaygınlaştıran nedenlerden biri. Fastfood beslenmenin özellikle bazı yağlarıntekrar tekrar kızartılmasıyla hazırlanmış yiyeceklerin, aşırı yağlıgıdaların, birden ve hızla yemek yeme alışkanlığının, oturarak değil, ayakta yemek yemenin, yatmadan önce fazlamiktarda besin tüketmenin, gazlı kolalı içecekleri kullanma eğilimindekiyaygınlaşmanın kısacası beslenme yanlışlarının da rolü çok. Stres faktörünün de etkili olduğubelirtiliyor (Yoğun stres halinde salgılanan stres hormonlarının yemek borusualt kısmındaki kapak yapısını bozduğu gevşettiği reflü süreçlerini tetiklediğidüşünülüyor). Alkolün yemek borusualt kısmındaki fıtıkların (mide fıtığı)da hazırlayıcı nedenler olabileceği iyi biliniyor.
SORU 4: Tipik şikâyetler neler?
Hastaların en sık önemliyakınmalarından biri göğüs ağrısı. Genellikle göğsün tam ortasında yer alan veboyna boğaza yayılabilen bu ağrı bazen o kadar şiddetlidir ki kalp ağrısı ilebile karıştırılabilir. Ağrı yerine yanma, ekşime, kaynama, ağza acı su gelmesi,geniz ve boğazda gıcıklanma şikâyetleri de olabilir. Reflü hastalarında boğazbölgesi problemlerine sık rastlanır ve bu nedenle teşhis çoğu zamangastroenterologlar değil, KBB uzmanları tarafından konur. Özellikle ses kısıklığı, ses çatallanması, öksürük,ses teli polipleri, ses yorgunluğu,geniz akıntısı, larenjit atakları, tekrarlayan farenjitler can sıkıcı halegelebilir. Yutma güçlüğü veya yemekaralarında boğazda yabancı cisim hissişeklinde düğümlenmeler, mide bölgesinde ekşime,yanma, ağza acı su gelmesi gibi şikâyetler sık görülür. Reflü hastalarındakronik öksürük nöbetlerinintekrarlayan bronşit atakların sıklaştığı yaşlı kişilerde zatürree oluşmaihtimalinin arttığı astımlılardakrizlerin tetiklenebildiği belirtilmektedir. Reflü problemi olanların sıkyakındıkları şeylerden biri de ağızkokusudur.
SORU 5: Teşhis nasıl konuyor?
Reflü probleminde kesin teşhisendoskopik incelemelerle konuyor. HBu tür problemi olan herkesin endoskopik(gastroskopik) değerlendirmeden geçirilmesinde yara var. Tanıda kullanılan amagenellikle sadece özel bazı durumlarda faydalanılan başka testler de var amabunlara seyrek olarak ihtiyaç duyuluyor.
SORU 6: Tedavi nasıl yapılıyor?
Reflü tedavisinde kullanılan reçeteliveya reçetesiz ilaçlar var. Ama yaşamınızda yapacağınız bazı düzenlemelerleilaç kullanmadan da reflü sorununuzu kontrol altına alabiliyor, hatta ortadan kaldırabiliyorsunuz.
Yapacağınız öncelikli değişimler şunlar:
1.Yatmadan önce bir şey yiyip içmeyin. Özellikle yatmadan iki saat önce yeme içmeyi bırakın.
2.Sigara ve alkol kullanmayın. Bilhassa mayalı içkilerden (bira, şarap) uzak durun.
3.Sigara asit salgısını uyaran ve mide kapakçık basıncını azaltan etkiye sahiptir. Sigara içmeyin.4.Yüksek yastıkta yatın ve bunu alışkanlık haline getirin.
5.Asitli içeceklerden uzak durun. Kolalı içecekler, kahve, çikolata ihtiva eden içecekler, portakal elma suyu gibi asit içeriği fazla meyve suları, yağlı, acılı, baharatlı yiyecekler reflü yakınmalarını şiddetlendiriyor.
6.Sık ve az yiyin. Fazla kilolarınız varsa verin.7.Dar kıyafetler giymemeye özen gösterin.
SORU 7: İlaçla tedavi nasıl yapılıyor?
Reflü tedavisinde en sık kullanılan ilaçların başında asit baskılayıcılar (antiasitler) ve midenin asit üretiminikontrol altına alan proton pompası baskılayıcıları geliyor. Yemekten sonraoluşan geri kaçağı engelleyen arsenik asit türevleri ve yemek borusu hareketinidüzenleyen motilite arttırıcı ilaçlardan da yararlanmak mümkün olabiliyor.
SORU 8: Ameliyat gerekli mi?
Yaşam tarzı değişiklikleri ve/veyailaç tedavisi çoğu zaman yeterli olur ama bazı durumlarda cerrahi girişimlerözellikle lakoroskopik girişimler gerekli olabiliyor. Bu konuda karar vermedenönce ameliyata girmeden evvel ikinci bir fikir almanızda yarar olabilir.
SORU 9: Çocuklarda reflü olur mu?
Çocuklarda değil, bebeklerde bile reflü görülebilir. Hatta yaşamın ilk üç ayında bebeklerin pek çoğunda reflüneredeyse doğal kabul ediliyor. Ama genelde çocuklarda reflü görülme ihtimaliyetişkinlerden daha azdır. Bebek ve çocuklarda reflü tedavisi mutlaka uzmandenetiminde yürütülmesi gerekir.
SORU 10: Beslenme reflü ilişkisi nasıl ayarlanmalı?
İlaçsız reflü tedavisi dediyebileceğimiz bu tedavinin ilk adımı sık ve bol su içmektir. Reflü hastalarınınyağlı un ve şekerden üretilen gıdaları ciddi ölçüde azaltmaları gerekir. Sık veaz yemek ağır ve yağlı yemeklerden kaçınmak etkili önlemlerdir. Düzenli kefirayranı içmenin reflü yakınmalarını azaltabileceği belirtiliyor. Besinleri bellibir liste halinde vermek kolay değil çünkü kişisel özelliklere göre farklılıkgörülebiliyor. Genelde domates, portakal suyu, greyfurt suyu, limon, patatespüresi, yağlı kremalar, yağlı peynirler, alkollü içecekler, çikolata, mısırcipsi, patates cipsi, şekerli, tuzlu, yağı bol börek ve çörekler, bol yağdakızartılmış besinler reflü şikâyetlerini sıklaştırıyor.
İLERLEMİŞ-AĞIR REFLÜ İŞARETLERİ
1.Göğüs kemiği altında sürekli ağrı
2.Tekrarlayan kusmalar
3.Tekrarlayan kanamalar
4.Yutma güçlüğü ve ağrılı yutkunma hali
5.Fark edilmeyen kanamalara bağlı demir eksiliği kansızlığı
6.Kilo kaybı, iştahsızlık ve erken doyma hali
Prof. Dr. Osman Müftüoğlu
